HomePrimair onderwijs (PO)Maatschappelijke betrokkenheid

Maatschappelijke betrokkenheid

SLO heeft definitieve conceptkerndoelen gepubliceerd voor het leergebied burgerschap. Dit leergebied burgerschap valt uiteen in drie domeinen:

A. Democratische oefenplaats
B. Samenleven in een democratische rechtsstaat
C. Vormgeven aan democratische en maatschappelijke betrokkenheid

Het thema maatschappelijke betrokkenheid komt aan de orde in het domein ‘Vormgeven aan democratische en maatschappelijke betrokkenheid’. Het thema past bij het conceptkerndoel ‘De leerling doet ervaring op met democratische en maatschappelijke betrokkenheid’.

Wat houdt het in?

Maatschappelijke betrokkenheid gaat over de actieve deelname en verantwoordelijkheid van individuen in de samenleving. Het omvat het begrip van maatschappelijke kwesties, vrijwillige inzet voor het algemeen belang en het streven naar positieve verandering. Bij dit conceptkerndoel kunnen ook in het basisonderwijs al links worden gelegd met Loopbaanoriëntatie en begeleiding (LOB). Leerlingen verkennen de eigen mogelijkheden tot maatschappelijke betrokkenheid. Dat kan inzichten opleveren over hun eigen taken en rollen, en bijdrage aan de samenleving in dagelijkse situaties en in hun motieven voor maatschappelijke betrokkenheid. Door bijvoorbeeld te onderzoeken welke maatschappelijke initiatieven, bewegingen en organisaties het beste aansluiten bij hun persoonlijke normen en waarden en zich te oriënteren waar ze het beste tot hun recht komen, verbreden en verdiepen leerlingen hun beeld. Hiermee verkennen ze de mogelijkheden om vanuit eigen idealen bij te dragen aan de samenleving, nu en in de toekomst. Het kan daarbij gaan om actuele, maatschappelijke en duurzaamheidsvraagstukken, In dit proces kunnen leerlingen hun netwerk gebruiken, of ze kunnen worden geholpen door de school (netwerken). (bron: SLO Definitieve conceptkerndoelen burgerschap)

Waar valt aan te denken bij maatschappelijke betrokkenheid?

  • Een schema of infographic maken van rollen en taken in de klas
  • Een reportage maken om maatschappelijke misstanden onder de aandacht te brengen
  • Spreekbeurt houden of werkstuk maken over een mogelijke oplossing voor een actueel maatschappelijk vraagstuk in de eigen omgeving
  • Een monument in de omgeving van de school adopteren en onderhouden.
  • Verhalen beluisteren of lezen over personen die zich inzetten voor de samenleving of een betere wereld.

(Bron: Definitieve conceptkerndoelen burgerschap en digitale geletterdheid: SLO, september 2025)

Denk verder aan:

  • Het lezen van verschillende vormen van literatuur over kinderen en jongeren die zich inzetten om een betere wereld mogelijk te maken.
  • Het bezoeken van verenigingen en maatschappelijke organisaties in de buurt.
  • Het deelnemen aan maatschappelijke activiteiten binnen de context van school.
  • Het maken van een poster of een filmpje om maatschappelijke misstanden onder de aandacht te brengen.
  • Het voeren van een gesprek over maatschappelijke vraagstukken aan de hand van een themahoek, prentenboek of nieuwsberichten.
  • Het maken van een maquette voor een toekomstbestendige wijk.
  • Het onderzoeken wat de impact is van je persoonlijke leefstijl op de planeet.

Kennis en vaardigheden

  • Leerlingen verwerven kennis over de taken, rollen, rechten en plichten van burgers in de samenleving.
  • Leerlingen verkennen welke middelen ingezet kunnen worden om individueel en collectief bij te dragen aan maatschappelijke veranderingen.
  • Leerlingen oriënteren zich op de rol en betekenis van maatschappelijke initiatieven, bewegingen en organisaties.
  • Leerlingen zijn in staat de eigen bijdrage aan de samenleving in dagelijkse situaties te benoemen en te waarderen.
  • Leerlingen verkennen hun  mogelijkheden om de eigen maatschappelijke betrokkenheid vorm te geven.
  • Leerlingen leren benoemen welke belangen en perspectieven een rol spelen binnen actuele, maatschappelijke en planetaire vraagstukken.

Onderbouw

  • In de onderbouw kan een eerste stap worden gezet naar maatschappelijke betrokkenheid door te wijzen op onze voorzieningen. Van water uit de kraan, , vuilnisbakken en de openbare weg maken we elke dag gebruik. Maar wie zorgt ervoor? En kun je zelf ook een bijdrage leveren aan schoon water of een schoon schoolplein?
  • Maatschappelijke betrokkenheid ziet men bij basisschool de Ark in IJsselstein terug in de goede doelen die zij steunen met Pasen. Hiervoor kiest zij een goed doel dat dicht bij de belevingswereld van de kinderen ligt. Basisschool De Loofboom heeft zelfs een aparte commissie voor maatschappelijke betrokkenheid ingesteld.

Bovenbouw

  • Young Impact is een stichting die jongeren helpt de wereld te verbeteren op een manier die bij hen past.
  • Via DeSamenwerking.nu wordt de school aan verschillende maatschappelijke partners in de wijk gekoppeld. Expertisepunt Burgerschap sprak met hen over het project ‘de Opgroeiwijk’.
  • Het lezen van jeugdliteratuur kan eveneens de maatschappelijke betrokkenheid vergroten. Zie bijvoorbeeld de boekenlijst van Anne van Mechelen ter inspiratie.
  • Lees het artikel ‘Hoe jeugdliteratuur kan bijdragen aan lessen burgerschap‘.
  • In de bovenbouw kan een bezoek worden gebracht aan de lokale voedselbank, als tenminste vooraf afgewogen wordt of dit voor een of meer leerlingen gevoelig kan liggen. Vooraf en achteraf kan armoede als maatschappelijk vraagstuk besproken worden.
  • In de bovenbouw kun je met Nieuwsbegrip werken aan je burgerschaps- en leesonderwijs. Bij Nieuwsbegrip komen maatschappelijke vraagstukken voorbij.

Aan de slag

Wil je aan de slag in de klas? Neem dan een kijkje bij deze lesmaterialen:

Overzicht aanbieders lesmateriaal

Op onze website vind je per thema een overzicht van aanbieders van lesmateriaal: lesmateriaal burgerschap primair onderwijs

Vakportaal burgerschap – SLO

Op de website Vakportaal burgerschap van het SLO vind je, onder onderwijsaanbod van burgerschap in het po, lesmaterialen ingedeeld op verschillende thema’s. Lesmaterialen over maatschappelijke betrokkenheid kun je onder meer vinden onder de thema’s school in de samenleving en wereldburgerschap.

De Respect Foundation

Op de website burgerschapsmarkt.nl van de Respect Foundation vind je lesmaterialen ingedeeld per thema en te filteren op leerjaar. 

NPO Kennis

NPO Kennis is een kennisplatform met explainers en informatieve story’s over onderwerpen die jongeren bezighouden. Bekijk bijvoorbeeld de collectie over

Wikiwijs

Wikiwijs is een platform waar onderwijsprofessionals open lesmateriaal kunnen zoeken, gebruiken, maken en delen. Je vindt er ook lesmateriaal over burgerschap.

Israëlisch-Palestijns conflict

De ontwikkelingen in het Israëlisch-Palestijns conflict gaan niet voorbij aan scholen, onderwijsprofessionals en leerlingen. Hoe geef je les over een onderwerp dat zo gevoelig ligt? We hebben een overzicht van handreikingen, leermiddelen en tips opgesteld om je op weg te helpen: Het Israëlisch-Palestijns conflict: handreikingen en leermiddelen.

Actueel

Afbeelding
12 juli 2023Maatschappelijke betrokkenheid

De Opgroeiwijk: van bubbel naar binding

Vier basisscholen in Geuzenveld, een wijk in stadsdeel Amsterdam Nieuw-West, hebben de handen ineengeslagen voor een pedagogische alliantie: de Opgroeiwijk. Het Expertisepunt Burgerschap sprak over dit bijzondere samenwerkingsverband met Suzan Baldinger, werkzaam voor De Samenwerking onderwijsvernieuwers, en Tim Bartlema, directeur van de Pieter Jelles Troelstraschool.

Lees meer over

Blijf op de hoogte!

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Meld je aan!

 

Blijf op de hoogte!

Schrijf je net als 7200 andere
onderwijsprofessionals in voor
onze nieuwsbrief

"*" geeft vereiste velden aan

Selecteer één of meerdere sectoren*