Op 6 mei 2025 heeft SLO de conceptversie van de functionele kerndoelen voor het leergebied burgerschap opgeleverd. Deze functionele kerndoelen zullen in de toekomst gelden voor leerlingen in het speciaal onderwijs die zeer moeilijk leren en meervoudig beperkt zijn en voor leerlingen in het voortgezet speciaal onderwijs die uitstromen naar dagbesteding en arbeidsmarkt. In dit document vind je een overzicht van de functionele kerndoelen, inclusief een toelichtingsdocument met een beschrijving van het ontwikkelproces en verantwoording voor de gemaakte keuzes.
In totaal zijn er drie sets voor drie verschillende doelgroepen opgeleverd:
Bij functionele kerndoelen ligt de gehele focus meer op het opbouwen van zelfredzaamheid. In essentie moeten de functionele kerndoelen burgerschap, zo formuleert SLO, “bij leerlingen het gevoel kunnen oproepen dat zij iets kunnen betekenen voor de samenleving, dat zij kunnen deelnemen, dat hun bijdrage ertoe doet en dat zij de samenleving mede vorm kunnen geven.” Dit vraagt om oefening, het opdoen van ervaringen en het vergroten van het democratisch zelfvertrouwen. In tegenstelling tot reguliere kerndoelen, zijn functionele kerndoelen daarbij streefdoelen. Dit houdt in dat er geen verplichting geldt om alle kerndoelen op leerlingniveau te behalen. Het kan gebeuren dat een leerling niet alle kerndoelen behaalt, wat een school de vrijheid verschaft om af te mogen wijken van de kerndoelen. Dergelijke afwijkingen moet de school vastleggen in het ontwikkelingsperspectief (OPP) van de leerling. Voor deze leerling moeten daarnaast vervangende doelen worden opgesteld. Het is aan de school om voor een leerling te bepalen welk doel passend, haalbaar en uitdagend genoeg is.
In aanvulling op deze onlangs verschenen functionele kerndoelen, is een eerder stadium de conceptversie van reguliere kerndoelen burgerschap opgeleverd. Deze kerndoelen zijn van toepassing op leerlingen in het speciaal onderwijs die ‘normaal tot moeilijk leren’ en voor leerlingen in het voortgezet speciaal onderwijs die uitstromen naar vervolgonderwijs.
Aansluiting bij reguliere kerndoelen burgerschap
Met de publicatie van de conceptversie van de functionele kerndoelen, zijn zowel de functionele als reguliere varianten in de fase van beproeven terechtgekomen (hieronder lees je daar meer over). Het raamwerk voor de functionele kerndoelen sluit bovendien, in het kader van de beweging naar inclusiever onderwijs, nagenoeg compleet aan bij het raamwerk van de reguliere kerndoelen burgerschap. Zo kunnen de twee sets makkelijker naast elkaar binnen een groep gebruikt worden. Er zijn echter twee verschillen op te merken:
In het domein sociale identiteit gaat het om het bewust worden van je identiteit, mede gevormd door interacties met anderen. In het kader van zelfvertrouwen, zelfredzaamheid en inzicht in eigen kunnen is dit een voorwaarde voor leerlingen in het so zml/mb en vso uitstroomprofielen dagbesteding en arbeidsmarkt om te leren over diversiteit en democratie.
De onderstaande afbeelding geeft de overeenkomsten en verschillen schematisch weer:
Geef je les aan leerlingen in het (v)so die zeer moeilijk leren, leerlingen met een meervoudige beperking of leerlingen die uitstromen naar dagbesteding of arbeidsmarkt? Doe dan mee met de fase van beproeven van de functionele kerndoelen burgerschap. Kom op dinsdag 27 mei 2025 naar de landelijke bijeenkomst in Amersfoort. SLO is op zoek naar leraren, intern begeleiders, coördinatoren en schoolleiders voor de beproevingsfase van deze bovenstaande functionele kerndoelen burgerschap. Zie dit nieuwsbericht voor meer informatie.
Aanmelden kan via het aanmeldformulier. De deadline voor het aanmelden is 13 mei. Twee weken voor de bijeenkomst ontvang je het programma en de routebeschrijving.
