HomePrimair onderwijsThema’sVrijheid en gelijkheid

Vrijheid en gelijkheid

Het leren over de democratische rechtsstaat is uitgewerkt in drie onderdelen:

Vrijheid en gelijkheid
Macht en inspraak
Democratische cultuur

Dit thema gaat over vrijheid en gelijkheid. Binnen dit thema verwerven de leerlingen kennis van, en geven ze betekenis aan de basiswaarden vrijheid en gelijkheid.

Wat houdt het in
Kennis en vaardigheden
Aan de slag met vrijheid en gelijkheid

Wat houdt het in?

Vrijheid en Gelijkheid gaat over de fundamentele rechten en vrijheden van de mens zoals vastgelegd in nationale en internationale wetten en verdragen (mensenrechten, kinderrechten, vrijheidsrechten). (bron: SLO bouwstenen burgerschap + curriculum.nu)

Een democratische rechtsstaat maakt een vrije, diverse samenleving mogelijk. Om te functioneren in een democratische rechtsstaat is het van wezenlijk belang dat leerlingen kennis verwerven van én betekenis geven aan de basiswaarden vrijheid, gelijkheid en solidariteit. (bron: SLO burgerkaartenspel + curriculum.nu)

Leerlingen groeien op in en door een democratische cultuur waarin zij vrij zijn om fundamenteel met elkaar van mening te verschillen. Leerlingen leren over en van ervaringen met de basiswaarden die ten grondslag liggen aan de democratische rechtsstaat, zoals deze staan in het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden, de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en het Internationale Verdrag voor de Rechten van het Kind. Ook leren zij van ervaringen met de rechten en plichten die hieruit voortvloeien.

Over de basiswaarden van de democratische rechtsstaat en hun verhouding tot elkaar is debat. Daarbij kunnen grondrechten met elkaar botsen. Ook over het functioneren van de democratie en de rechtsstaat bestaat verschil van mening. (bron: curriculum.nu)

Kennis en vaardigheden

Per ‘bouw’ staan de leerdoelen beschreven. Datgene wat de leerlingen aan het eind van de ‘bouw’ aan kennis en vaardigheden hebben kunnen ontwikkelen. Het gaat dus niet alleen over kennis maar ook over vaardigheden. De volledige uitwerking is te vinden op burgerschap.slo.nl. Dit overzicht is handig bij het formuleren van een doorgaande leerlijn burgerschap.

Onderbouw

Onderbouwleerlingen ervaren dat er in de omgang tussen mensen regels en afspraken bestaan over hoe met elkaar en met spullen om te gaan. Ze ontwikkelen inzicht in het belang van regels en afspraken om op een prettige manier samen te zijn. De eigen vrijheid is begrensd door de vrijheid van de ander: iedereen heeft dezelfde rechten.

Leerlingen leren:

het belang van regels in de klas en op school voor spelen en samenwerken;
leefregels en afspraken thuis en in de omgeving te benoemen en te vergelijken;
dat ze vrijheid hebben in het maken van keuzes, rekening houdend met de keuzes van medeleerlingen en de geldende afspraken in de klas;
dat iedereen rechten en plichten heeft.

Bovenbouw

In de bovenbouw po ervaren leerlingen dat de regels en afspraken in de directe leefomgeving van bijvoorbeeld de klas- en thuissituatie kunnen verschillen. Ze ontwikkelen het inzicht dat ook in de bredere samenleving regels en afspraken gelden. Ze kunnen dit in verband brengen met de democratische rechtsstaat. Door oefening ontwikkelen leerlingen inzicht in de basiswaarden vrijheid, gelijkheid en solidariteit en mogelijke spanning tussen deze basiswaarden. Ze leren dat de rechten die ze hebben voortkomen uit grond- rechten, mensenrechten en kinderrechten. Ze leren ook dat deze rechten niet voor iedereen in de wereld gewaarborgd zijn en gerespecteerd worden.

Leerlingen leren:

over de basiswaarden vrijheid, gelijkheid en solidariteit van de democratische rechtsstaat;
over grondrechten, mensenrechten en kinderrechten en het belang ervan;
dat iedereen gelijke rechten heeft die universeel zijn en onlosmakelijk met elkaar verbonden;
dat de rechtsstaat kaders biedt voor rechten en vrijheden en bescherming tegen willekeur en machtsmisbruik;
over de waarborging van en het respect voor die rechten hier en daar;
over het belang van regels en afspraken thuis en op school en deze te vergelijken met die in de publieke ruimte;
waarom ze vrijheid hebben in het maken van keuzes, rekening houdend met de keuzes van medeleerlingen en de geldende afspraken in de klas en omgeving;
hoe de basiswaarden tot uiting kunnen komen in de eigen klas- en schoolcontext en in de omgeving.

(bron: SLO bouwstenen burgerschap en curriculum.nu)

Aan de slag

Wil je aan de slag in de klas? Neem dan een kijkje bij deze lesmaterialen:

Vakportaal burgerschap – SLO

Op de website Vakportaal burgerschap van het SLO vind je, onder onderwijsaanbod van burgerschap in het po, lesmaterialen ingedeeld op verschillende thema’s. Lesmaterialen over vrijheid en gelijkheid kan je vinden onder de thema’s: burgerschap (specifiek), burgerschap (geïntegreerd), democratische rechtsstaat, kinder- en mensenrechten.

De Respect foundation

Op de website burgerschapsmarkt.nl van de Respect Foundation vind je lesmaterialen ingedeeld per thema en te filteren op leerjaar.

Groep 1
Groep 2
Groep 3
Groep 4
Groep 5
Groep 6
Groep 7
Groep 8

In de praktijk

07 juni 2022Democratische cultuurIn de schijnwerpers

Stichting Flores Onderwijs, Arnhem

Stichting Flores Onderwijs is bezig om burgerschapsonderwijs stichtingsbreed aan te pakken. Ze proberen dit aan te sluiten bij hun visie op leren en onderwijs, vanuit de drie doeldomeinen van Biesta.

18 september 2021Democratische cultuurIn de schijnwerpers

Sociocratische leeromgeving LOS in Deurne

Respectvol zijn, niet over elkaars grenzen gaan en openstaan voor anderen. Bij de Sociocratische Leeromgeving LOS Deurne is dat al de normaalste zaak van de wereld.