HomePrimair onderwijs (PO)Diversiteit

Diversiteit

SLO heeft definitieve conceptkerndoelen gepubliceerd voor het leergebied burgerschap. Dit leergebied burgerschap valt uiteen in drie domeinen:

A. Democratische oefenplaats
B. Samenleven in een democratische rechtsstaat
C. Vormgeven aan democratische en maatschappelijke betrokkenheid

Het thema diversiteit komt aan de orde in het domein ‘Samenleven in een democratische rechtsstaat’. Het thema past bij het conceptkerndoel ‘De leerling leert over samenleven in een democratische rechtsstaat’. Binnen dit thema verwerven leerlingen kennis over hoe de Nederlandse Grondwet diversiteit in geloofs- en levensovertuiging, politieke voorkeur, afkomst, gender, seksuele oriëntatie en beperkingen beschermt. Er worden situaties besproken die mogelijk racistisch, discriminerend of stereotyperend van aard zijn. Leerlingen reflecteren op de eigen offline en online identiteit in relatie tot anderen en leren rekening te houden met de ervaringen en perspectieven van anderen.

Wat houdt het in
Kennis en vaardigheden
Aan de slag met diversiteit

Wat houdt het in?

Diversiteit houdt verscheidenheid in. De samenleving wordt gevormd door mensen met verschillende achtergronden, oriëntaties en mogelijkheden. (bron: SLO Definitieve conceptkerndoelen burgerschap).
Uitgangspunt van een democratische samenleving is dat iedereen voor de wet gelijk is. Het belang van gelijkwaardigheid en gelijke behandeling moet worden benoemd. De rechtsstaat vormt de grondslag voor een vrije, diverse samenleving waarin mensen met verschillende sociaaleconomische, levensbeschouwelijke, religieuze en culturele achtergronden, fysieke en mentale mogelijkheden, politieke- en seksuele oriëntaties en expressies van gender gelijkwaardig kunnen samenleven (bron: SLO burgerkaartenspel).
Het gaat daarbij ook om het verkennen van de eigen identiteit ten aanzien van aspecten van diversiteit.
Leerlingen ontwikkelen inzicht in overeenkomsten en verschillen in achtergronden, mogelijkheden en oriëntaties en gaan daarover in gesprek. De gelijkheid van mensen, zoals vastgelegd in Artikel 1 van de Grondwet, biedt hiervoor het kader.

De school dient als oefenplaats voor het omgaan met diversiteit en inclusie, en herkennen van stereotypering, discriminatie en uitsluiting. Om hier vorm aan te geven, betrekt de school hier de omgeving bij. Leerlingen doen ervaringen op met het omgaan met verschillende perspectieven en ervaringen van anderen, overeenkomsten en verschillen, oordeel uitstellen, omgaan met mogelijkheden en gedrag van anderen. Dit biedt kansen om het empathisch vermogen te versterken.

Waar valt aan te denken bij het thema diversiteit?

Thema’s zoals levensbeschouwelijke en sociaal-culturele diversiteit bespreken aan de hand van jeugdliteratuur of nieuwsberichten.
Overeenkomsten en verschillen tussen leerlingen in de klas verkennen aan de hand van vragen over belangrijke waarden voor jezelf en voor het gezin waarin je opgroeit.
Dialoog voeren over vooroordelen, discriminatie en uitsluiting.
Een presentatie maken van voorbeelden van gelijkwaardige behandeling in de school of de omgeving van de school
Samenwerken met leerlingen uit andere jaargroepen of van andere scholen.
Het uitvoeren van een fotoproject om bepaalde diversiteit in beeld te brengen.

Bron: (met uitzondering van de laatste bullet) Definitieve conceptkerndoelen burgerschap en digitale geletterdheid: SLO, september 2025

Kennis en vaardigheden

Het definitieve conceptkerndoel over diversiteit sluit aan bij de bouwstenen ‘diversiteit’ en ‘identiteit’ die in een eerder stadium ontwikkeld zijn. In de bouwstenen werden per ‘bouw’ leerdoelen beschreven. Datgene wat de leerlingen aan het eind van de ‘bouw’ aan kennis en vaardigheden hebben kunnen ontwikkelen. Het gaat dus niet alleen over kennis maar ook over vaardigheden. De volledige uitwerking is te vinden op burgerschap.slo.nl. Dit overzicht is handig bij het formuleren van een doorgaande leerlijn burgerschap. De hieronder geformuleerde leerdoelen sluiten overigens niet altijd volledig aan bij het definitieve conceptkerndoel diversiteit, omdat ze in een eerdere fase zijn ontwikkeld.

Onderbouw

In de onderbouw verkennen leerlingen spelenderwijs verschillende aspecten van hun identiteit in relatie tot de ander. Naarmate ze zich meer bewust worden van zichzelf, op andere plekken komen en zich gaan spiegelen aan rolmodellen, nemen ze bewust of onbewust verschillen waar, zoals culturele achtergronden en fysieke kenmerken. Ze leren en begrijpen dat er overeenkomsten en verschillen zijn.

Leerlingen leren:

de primaire emoties met de bijbehorende lichaamstaal van een ander te herkennen en benoemen;
de grenzen (emotioneel en fysiek) van de ander te herkennen en daar rekening mee te houden;
fysieke kenmerken van zichzelf te benoemen en te vergelijken met die van de ander;
over vriendschap en verliefdheid;
de eigen gezinssituatie en thuiscultuur of –culturen te vergelijken met die van een ander;
woorden te geven aan wat de ander doet en wil en daarin overeenkomsten en verschillen te ontdekken;
samen en/of met hulp van anderen onderlinge conflicten vreedzaam op te lossen.

Bovenbouw

In de bovenbouw leren leerlingen zich verder te verplaatsen in klasgenoten en andere mensen in hun sociale omgeving. Ze spiegelen zich aan andere rolmodellen in media en identificeren zich hiermee. Op school verdiepen ze zich in de overeenkomsten en verschillen tussen mensen die andere achtergronden, mogelijkheden en oriëntaties hebben.

Leerlingen leren:

hoofdzaken over religieuze en levensbeschouwelijke stromingen en culturele tradities en gebruiken die in onze diverse samenleving een rol spelen;
over seksualiteit, verschillende seksuele oriëntaties en expressies van gender;
de grenzen (emotioneel, fysiek en seksueel) van anderen herkennen en daar rekening mee te houden;
de secundaire emoties van de ander te herkennen en te benoemen en te anticiperen op reacties van anderen op het eigen handelen;
uit te wisselen wat gedeelde en verschillende waarden, overtuigingen, idealen en toekomstverwachtingen zijn;
overeenkomsten en verschillen tussen mensen te herkennen, te benoemen en in aanzet te verklaren; hoe groepsgedrag en (sociale) media de houdingen en het gedrag van klasgenoten mede kunnen verklaren.

(bron: SLO bouwstenen burgerschap)

Aan de slag

Wil je aan de slag in de klas? Neem dan een kijkje bij deze (les)materialen:

Overzicht aanbieders lesmateriaal

Op onze website vind je per thema een overzicht van aanbieders van lesmateriaal: lesmateriaal burgerschap primair onderwijs

Kalenders

The Mind Office heeft in opdracht van Divers OCW ‘De Inclusie Kalender’ ontwikkeld. Deze kalender geeft inzicht in culturele feestdagen naast de bekende feestdagen die we in Nederland vieren. Deze kalender kun je bijvoorbeeld inzetten om belangrijke momenten qua diversiteit te markeren binnen jouw school.
VOS/ABB en de Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO) hebben in het kader van de Week van Openbare Scholen de inclusieve feest- en gedenkdagenkalender 2024/2025 uitgebracht.

Vakportaal burgerschap – SLO

Op de website Vakportaal burgerschap van het SLO vind je, onder onderwijsaanbod van burgerschap in het po, lesmaterialen ingedeeld op verschillende thema’s. Lesmaterialen over diversiteit kan je vinden onder de thema’s: burgerschap (specifiek), burgerschap (geïntegreerd), wereldburgerschap, democratische rechtsstaat, kinder- en mensenrechten, identiteit en diversiteit.

De Respect Foundation

Op de website burgerschapsmarkt.nl van de Respect Foundation vind je lesmaterialen ingedeeld per thema en te filteren op leerjaar.

NPO Kennis

NPO Kennis is een kennisplatform met explainers en informatieve story’s over onderwerpen die jongeren bezighouden. Bekijk bijvoorbeeld de collectie over:

Wikiwijs

Wikiwijs is een platform waar onderwijsprofessionals open lesmateriaal kunnen zoeken, gebruiken, maken en delen. Je vindt er ook lesmateriaal over burgerschap.

Actueel

23 juni 2025Wereldburgerschap

Keti Koti – Het herdenken en vieren van de afschaffing van de slavernij

Hoe geef je les over het slavernijverleden? Om je hiermee op weg te helpen, heeft het Expertisepunt Burgerschap een overzicht van handreikingen, leermiddelen en praktijkverhalen opgesteld.

05 november 2024Diversiteit

Paarse Vrijdag 2024

Lees hier hoe je Paarse Vrijdag in de klas bespreekbaar maakt.

03 oktober 2023Diversiteit

Diversity Day – voor diversiteit en inclusie op de werkvloer

Vandaag, 3 oktober 2023, de eerste dinsdag van oktober, is het Diversity Day. Op Diversity Day organiseren veel bedrijven een activiteit om de diversiteit in haar personeelsbestand onder de aandacht te brengen. Deze dag is een project van de Sociaal-Economische Raad (SER) en staat in het teken van jezelf kunnen zijn op je werk. Want pas als jezelf kunt zijn op je werk, zo stelt de SER, kun je pas je talenten optimaal benutten.

Diversiteit

Wat houdt het in?

Waar valt aan te denken bij het thema diversiteit?