Solidariteit

Het leren over diversiteit is uitgewerkt in drie onderdelen:

Identiteit
Diversiteit
Solidariteit

Dit thema gaat over solidariteit. Binnen dit thema passen de leerlingen de burgerschapsvaardigheden toe. Daarnaast worden de leerlingen zich ervan bewust dat er mogelijkheden en verantwoordelijkheden zijn voor het bevorderen van rechtvaardigheid en inclusie.

Wat houdt het in
Kennis en vaardigheden
Aan de slag met solidariteit

Wat houdt het in?

Solidariteit gaat over solidariteit en rechtvaardigheid en manieren om vorm te geven aan onze morele betrokkenheid op anderen. (bron: SLO bouwstenen burgerschap)

Iedereen in de samenleving heeft gelijke rechten, maar kansen zijn niet gelijk verdeeld. Dit roept de vraag op hoe iedereen een volwaardige deelnemer aan de samenleving kan zijn of worden en hoe vrijheid en solidariteit zich daarbij tot elkaar verhouden. Overheid, andere organisaties en mensen zelf organiseren solidariteit. Voor het samenleven is het belangrijk dat leerlingen zich bewust worden van mogelijkheden en verantwoordelijkheden voor het bevorderen van rechtvaardigheid en inclusie. (bron: SLO burgerkaartenspel)

Leerlingen leren na te denken over maatschappelijke vraagstukken en de keuzes die daarmee samenhangen. Ook op school worden leerlingen geconfronteerd met vraagstukken als ongelijkheid, discriminatie, in- en uitsluiting. De school maakt vraagstukken rond solidariteit en rechtvaardigheid bespreekbaar. Leerlingen verkennen op welke manieren zij op kunnen komen voor henzelf en voor anderen, hoe ze invloed uit kunnen oefenen, op kunnen komen voor de rechten van de mens en het kind en bij kunnen dragen aan rechtvaardigheid en inclusie.

Sociaal emotioneel leren

Sommige scholen zijn van mening dat zij het burgerschapsonderwijs al goed hebben weggezet binnen hun school. Dit omdat zij een leerlijn sociale emotionele ontwikkeling hebben. Dat er een relatie is met burgerschapsontwikkeling staat vast, maar burgerschapsvorming vraagt meer dan een programma voor sociaal emotioneel leren (SEL). Je doet de burgerschapsvorming van leerlingen zelfs te kort als je het gelijk aan elkaar stelt. Hessel Nieuwelink, lector burgerschapsonderwijs aan de Hogeschool van Amsterdam, dook in de relatie van SEL en burgerschap en kwam tot verrassende inzichten die gebundeld zijn in het werk met de niet-zo-verrassende titel: Burgerschap en sociaal-emotioneel leren: de overeenkomsten en verschillen.

Ga naar Burgerschap en sociaal-emotioneel leren

Kennis en vaardigheden

Per ‘bouw’ staan de leerdoelen beschreven. Datgene wat de leerlingen aan het eind van de ‘bouw’ aan kennis en vaardigheden hebben kunnen ontwikkelen. Het gaat dus niet alleen over kennis maar ook over vaardigheden. De volledige uitwerking is te vinden op burgerschap.slo.nl. Dit overzicht is handig bij het formuleren van een doorgaande leerlijn burgerschap.

Onderbouw

In de onderbouw van het primair onderwijs ontdekken leerlingen dat er overeenkomsten en verschillen tussen mensen bestaan. Ze ervaren wat het is om deel uit te maken van groepen en dat overeenkomsten en verschillen binnen groepen een rol spelen. In het samen spelen leren ze te geven en te nemen, partij te kiezen en er ontstaan gevoelens van empathie en solidariteit. Ze beseffen dat zij of anderen soms ongelijkwaardig behandeld worden.

Leerlingen leren:

eenvoudige taken en problemen uit te voeren of op te lossen met respect voor de afspraken die onderling gemaakt zijn;
te benoemen wat ze zelf nodig hebben;
te zien wat anderen nodig hebben en wat dat betekent voor hun eigen handelen;
in concrete situaties te herkennen en te benoemen wat ze eerlijk of oneerlijk vinden, goed of slecht, welke spanningen dit kan opleveren en wat dat kan betekenen voor hun handelen;
over in- en uitsluiting en pesten in de klas.

Bovenbouw

In de bovenbouw gaan de ontwikkelingen uit de onderbouw door en wordt het besef van sociale verhoudingen versterkt. Leerlingen ervaren processen van in en uitsluiting op persoonlijk niveau en zien deze processen ook terug in de samenleving. Ze begrijpen concepten als gelijkwaardigheid en gelijke rechten en de tegenpolen daarvan. Ze kunnen rekening houden met de ander, vanuit rechtvaardigheidsbesef opkomen voor anderen en anderen helpen.

Leerlingen leren:

taken uit te voeren of problemen op te lossen met respect voor de afspraken die onderling gemaakt zijn;
doelen te stellen en werkwijzen te bepalen voor werk dat je alleen of samen doet;
manieren om voor hun eigen belangen en die van de groep op te komen;
manieren om voor concrete anderen hier en elders op te komen;
voorbeelden van uitsluiting, onrechtvaardigheid, discriminatie en ongelijke behandeling in de eigen omgeving en in het land te herkennen en te benoemen;
manieren om kwesties rond solidariteit op school of in de omgeving te onderzoeken, aan te kaarten en als het kan er gevolg aan te geven;
na te denken over de rollen die de overheid, middenveld en burgers kunnen spelen bij het bevorderen van solidariteit en rechtvaardigheid.

(bron: SLO bouwstenen burgerschap)

Aan de slag

Vakportaal burgerschap – SLO

Op de website Vakportaal burgerschap van het SLO vind je, onder onderwijsaanbod van burgerschap in het po, lesmaterialen ingedeeld op verschillende thema’s. Lesmaterialen over solidariteit kan je vinden onder de thema’s: burgerschap (specifiek), burgerschap (geïntegreerd), democratische rechtsstaat, identiteit en diversiteit.

De Respect foundation

Op de website burgerschapsmarkt.nl van de Respect Foundation vind je lesmaterialen ingedeeld per thema en te filteren op leerjaar.

Actueel

05 september 2023SolidariteitIn de schijnwerpers

Duurzame Dinsdag – de Prinsjesdag van de Duurzaamheid

Jouw school, afdeling of klas kan meedoen met Duurzame Dinsdag! Bedenk met met jouw groep een initiatief en meld je aan! Duurzame Dinsdag presenteert zichzelf als dé stemversterker van duurzame initiatieven in Nederland.

12 juni 2023AlgemeenOnderwijs en Lesmateriaal

Bureau Common Ground publiceert een serie ‘Explainers’ over de basiswaarden

Bureau Common Ground publiceerde afgelopen weken een vijftal ‘Explainers’ op haar LinkedIn-pagina. In deze Explainers legt zij op complete en toegankelijke wijze een basiswaarde of een daarmee samenhangend begrip uit.

19 december 2022Democratische cultuurBeleid en Regelgeving

SLO lanceert online platform basisvaardigheden

SLO lanceerde het platform basisvaardigheden: een online platform met handreikingen en adviezen om de basisvaardigheden van leerlingen te versterken.