Volgens de nieuwe burgerschapsopdracht dient elke school haar onderwijs zo in te richten, dat zij actief burgerschap en sociale cohesie op doelgerichte en samenhangende wijze bevordert. Het onderwijs richt zich herkenbaar op het bijbrengen van respect voor en kennis van de basiswaarden van de democratische rechtsstaat. Deze zijn verankerd in de Nederlandse Grondwet, maar ook in de universeel geldende fundamentele rechten en vrijheden van de mens.
De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) is één van de belangrijkste bronnen voor deze universeel geldende fundamentele rechten. In de preambule en de verklaring zelf wordt stilgestaan bij de waarden gelijkheid, vrijheid en solidariteit, met de menselijke (gelijk)waardigheid als onderliggend principe. Op 10 december 1948 nam de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de UVRM aan. De UVRM heeft vanaf dat moment als belangrijke basis gediend voor de totstandkoming van verschillende mensenrechtenverdragen, zoals het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en het Kinderrechtenverdrag. Sinds 1950 is 10 december de internationale Dag van de Rechten van de Mens. Nederland heeft onder andere via zijn deelname aan het Kinderrechtenverdrag internationale verdragen ervoor getekend dat het onderwijs gericht moet zijn op het bevorderen van respect voor mensenrechten (artikel 29 VN-Kinderrechtenverdrag).
Hoe besteed je als school aandacht aan deze dag? Waar vind je kwalitatief goede informatie en wat zijn geschikte leermiddelen?
Het College voor de Rechten van de Mens is het nationale mensenrechteninstituut van Nederland. Het doet onderzoek, adviseert regering en parlement, geeft voorlichting, bevordert mensenrechteneducatie, en rapporteert aan internationale mensenrechtencomités. Daarnaast oordeelt het in individuele gevallen of iemand is gediscrimineerd op het werk, in het onderwijs of als consument.
Speciaal voor onderwijsprofessionals heeft het College het kennisplatform RechtVaardig opgezet. Daarop vind je o.a. lesmateriaal voor in de klas en achtergrondinformatie over mensenrechten, maar ook een schoolbrede aanpak van de burgerschapsopdracht.
Samen met Hero Center heeft het College daarnaast een mensenrechtengame ontwikkeld voor jongeren in het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs.
Amnesty International is een bekende vereniging die de naleving van de mensenrechten beoogt. Zij heeft op verschillende plaatsen informatie en educatief materiaal beschikbaar.
SLO biedt via haar vakportaal educatief materiaal aan over mensenrechten. “Waar heb je als kind recht op als je vlucht voor oorlog of geweld? Wat zijn je rechten als je als kind leeft met een handicap? Waarom mag je in Nederland nog niet werken als je elf jaar bent en in andere landen wel?”
HUMAN is een Nederlandse publieke omroep die programma’s maakt vanuit een humanistische visie. Via haar onderwijspagina ontsluit zij veel lesmateriaal. Specifiek over mensenrechten gaan de volgende pagina’s:
NPO Kennis is een multimediaal kennisplatform met geschikte video’s en bijbehorende informatie als basis voor je les. Zij maakte deze collectie over mensenrechten
Verschillende aanbieders en scholen publiceren lessen via het platform LessonUp. Zoek hier door te filteren op schooltype de les die bij jou past: 5.474 online lessen – LessonUp
Het Studie- en Informatiecentrum Mensenrechten (SIM) is een expertisecentrum op het gebied van mensenrechtenonderzoek en -educatie, verbonden aan de Universiteit Utrecht. Via hun website kun je veel achtergrondinformatie vinden wat betreft mensenrechten. Zij wijdde deze pagina aan de UVRM.
Ook jongeren onder de 18 jaar hebben het recht om gehoord te worden. Daarom kwam op 15 september 2025 (Jongeren Prinsjesdag) het UNICEF-jongerenadvies uit. UNICEF Nederland doet jaarlijks, samen met jongeren, onderzoek naar wat jongeren onder de 18 jaar belangrijk vinden en welke adviezen zij mee willen geven aan de politiek. Dit jaar gaat het over pesten, veiligheid en het huizentekort. Lees het rapport hier: UNICEF-jongerenadvies 2025.
