Burgerschapsonderwijs staat hoog op de politieke agenda, maar tegelijkertijd is er veel onduidelijk over wat burgerschap precies is en wie er toegang toe heeft. Lisa Hu heeft in haar prijswinnende scriptie inzichten uit de onderwijskunde en sociologie aan elkaar verbonden om dit fenomeen te onderzoeken. Het leverde haar de Jan Brouwer Scriptieprij 2022 op. De jury noemde haar onderzoek innovatief op zowel thematisch als methodologisch vlak. Met haar scriptie levert zij een bijdrage aan de discussie over de meetbaarheid van burgerschapscomponenten.
Inhoud:
Onderzoek laat telkens ongelijkheden zien, in hoe jongeren scoren op ‘burgerschapscompetenties’. Dit bestaande onderzoek vertelt echter niet wat daar precies in de praktijk aan voorafgaat. Nog minder is er bekend over burgerschap op de basisschool. Lisa Hu onderzocht hoe en waarom de basisschool als oefenplaats verschillend werkt voor verschillende kinderen. Zij ontwikkelde daartoe een visuele interviewmethode. Door kinderen zelf hun ervaringen te laten tekenen en aanwijzen, komen verhalen naar voren waar ander onderzoek tot nu toe niet goed bij kwam.
Uit die verhalen blijkt dat er ongelijke toegang is tot belangrijke oefenmomenten voor burgerschap, zelfs binnen dezelfde klas. Zo is schuring inherent aan democratisch burgerschap, maar dit kan voor sommige kinderen voelen als een risico op conflict of afwijzing. Daardoor zijn het juist de kinderen die zich minder thuis voelen op school of weinig vertrouwen hebben dat ze verschil maken, die waardevolle oefenmomenten kunnen mislopen. Ook zijn degenen die mogen oefenen met inspraak op school vaker de kinderen die toch al als mondig of slim gezien worden. Uit deze ervaringen lijken kinderen impliciete boodschappen te trekken, over wiens stem ertoe doet — in de minisamenleving op school en mogelijk ook in de grotere samenleving daarbuiten.
Deze studie stelt een nieuwe manier voor om naar ‘civic self-efficacy’ te kijken — het geloof in de eigen capaciteiten als burger. Dit biedt een basis om beter te begrijpen hoe, waarom en wanneer kinderen versterkt of gehinderd worden in hun burgerschapsleren. Op basis van deze bevindingen doet deze scriptie aanbevelingen om oefenkansen voor burgerschap rechtvaardiger te verdelen op scholen.
Meer informatie over dit onderzoek lees je hier.
