“Willen jullie met ons meekijken of ons nieuwe museum ook voor jongeren aansprekend is?” Met die vraag nam Nationaal Monument Kamp Amersfoort een aantal jaar geleden contact op met MBO Amersfoort. Sinds de samenwerking is begonnen gaan er vaak studenten naar het monument.
Vet saai oud museum??
Van tevoren hebben studenten vaak geen zin om te gaan. MBO Amersfoort bereidt een bezoek altijd voor met Plekken met een verhaal, waardoor een aantal studenten wel geïntrigeerd raakt, maar dat werkt niet voor iedereen. Sommige van hen zijn nog nooit naar een museum geweest en denken, zoals student Arnoud mooi verwoordt: “dat het een vet oud saai museum zou zijn.”
Het mooiste is om juist die studenten achteraf nog te zien napraten voor de ingang: “Over inzichten die ze hebben opgedaan, dat we zoveel geluk hebben dat we hier in vrijheid leven. Dat studenten zich ineens rijker voelen dan ze zich hadden beseft, los van hoeveel geld er op hun bankrekening staat.” Zo was Arnoud meteen geboeid toen hij het nagebouwde hek zag.
Virtual reality maakt de geschiedenis invoelbaar
Kamp Amersfoort was tijdens de Tweede Wereldoorlog een concentratiekamp. Meteen na de oorlog is het grotendeels vernietigd, omdat mensen het liever wilden vergeten. Behalve een kleine uitkijktoren en het huisje van kampcommandant Carl Peter Berg is er dan ook weinig te zien. Daarom is de laatste jaren gewerkt aan een nieuw (deels ondergronds) museum met een Virtual Reality beleving, om de geschiedenis van de plek beter zichtbaar en voelbaar te maken.
De VR game is een van de nieuwe onderdelen van het museum. Alle studenten zetten een VR bril op en komen daarmee als avatar in het spel terecht. Nieuwslezer Winfried Baijens leidt hen vervolgens door de geschiedenis van het kamp, waarbij de studenten allerlei dilemma’s tegenkomen. Zo krijgen ze bijvoorbeeld een stuk brood met daarbij de vraag wat ze daarmee doen? Houden ze het voor zichzelf, of delen ze het (en met wie dan)?
Dave (student) vond de keuzes die hij moest maken onmenselijk: “Ik kon die keuzes eigenlijk niet maken. En elke keuze heeft een gevolg, al weet je van tevoren niet wat. Ik had me niet beseft dat kleine keuzes zulke grote gevolgen konden hebben.”
Indrukwekkende fotomuur
Een andere nieuwe activiteit in het museum is de fotomuur. Daarop zijn foto’s en namen te zien van alle gevangenen die in Kamp Amersfoort zaten. Op de computer ernaast kun je de naam invoeren, waarna je kunt lezen wie die persoon was, waarom diegene in het kamp zat en hoe het is afgelopen.
Haitam (student) dacht eigenlijk dat er alleen Joden in concentratiekampen hadden gezeten. Hij vond het heel indrukwekkend dat hij op de fotomuur zag dat er zoveel verzetsstrijders tussen zaten. Ook komt het regelmatig voor dat er een student mee is van wie er een familielid op de foto staat. Dat brengt de verhalen helemaal dichtbij.
Meer begrip voor elkaar
In de optiek van MBO Amersfoort sluit een bezoek aan Kamp Amersfoort heel mooi aan op de sociaalmaatschappelijke dimensie van burgerschap. Vragen die de revue passeren zijn onder andere: wie ben ik, waar kom ik vandaan, wie hebben gevochten voor mijn vrijheid, voor hoe mijn leven nu is? Maar er komen ook thema’s voorbij die spelen in oorlogen van dit moment.
Het bezoek leidt tot meer begrip voor elkaar, bijvoorbeeld voor klasgenoten die gevlucht zijn uit Syrië en Afghanistan. “Voor gevluchte studenten kan het best heftig zijn soms, omdat het zo herkenbaar is.” Daarnaast worden studenten aan het denken gezet over wat ze belangrijk vinden in het leven, hun waarden. Hoeveel belang hecht je aan eerlijk zijn, of aan dingen delen? Daar komen vervolgens in de klas weer hele mooie gesprekken met hen over.
Alle studenten gaan een keer langs
Studenten van MBO Amersfoort zijn betrokken geweest bij de verbouwing van het kamp en gaan er sinds de heropening in 2021 in groten getale op bezoek, vaak met hun docent burgerschap. De school heeft een ambitieus doel: alle studenten zijn aan het eind van hun opleiding een keer naar het kamp geweest.
Samenwerking in de regio is waardevol
In de omgeving van Amersfoort is nog meer geschiedenis te vinden. Vlakbij Kamp Amersfoort ligt het Sovjet Ereveld, een grote begraafplaats waar veel ongeïdentificeerde soldaten uit de voormalige Sovjet Unie begraven liggen. Soldaten die hebben meegevochten tegen nazi-Duitsland. Sinds kort is MBO Amersfoort ook met hen in gesprek en heeft de school zelfs één van de graven geadopteerd. Vrijwilligers zijn momenteel namelijk bezig om de militairen te identificeren en er is lesmateriaal ontwikkeld dat scholen kunnen gebruiken om over de historie te praten. Studenten gaan dan zelf op zoek naar de identiteit van een soldaat die ze vervolgens op de begraafplaats kunnen opzoeken.
Elke regio bevat geschiedenislessen, maar ook op cultureel of kunstzinnig vlak is veel te vinden dat burgerschap raakt. Waarbij de connectie met de regio zorgt voor een extra dimensie. “Ik behandel elk jaar de razzia uit Putten, en elk jaar is er wel iemand met een opa die in die razzia naar het kamp is gestuurd. Dat brengt het meteen dichtbij. Kortom, ik zou alle scholen willen aanmoedigen om samenwerking in de regio op te zoeken. Dat is niet alleen praktisch, het is op alle fronten heel waardevol.” Aldus een docent burgerschap bij MBO Amersfoort.
