De Anne Frank Stichting heeft door onderzoeksbureau Panteia een behoefteonderzoek laten uitvoeren onder leraren in het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs in hun ondersteuningsbehoeften in het behandelen van de Holocaust, verschillende vormen van discriminatie en de democratische rechtstaat. De samenvatting van het interne document wat dit heeft opgeleverd maken zij openbaar, omdat dit interessant kan zijn voor leraren, beleidsmakers en andere instellingen.
Uit het onderzoek komt naar voren dat alle drie de thema’s met regelmaat aan bod komen. Vaak worden actuele gebeurtenissen aangegrepen als aanleiding om deze onderwerpen te bespreken. Leraren zetten daarbij uiteenlopende werkvormen in om de betrokkenheid van leerlingen te vergroten, zoals gastlessen, videomateriaal en excursies.
In het voortgezet onderwijs wordt de Holocaust vooral behandeld tijdens geschiedenislessen. Er is behoefte aan persoonlijk en concreet lesmateriaal, zoals excursies of getuigenissen van overlevenden, al wordt dat laatste steeds moeilijker. Voor sommige leerlingen voelt de Holocaust ver weg, waardoor zij eerder verbanden leggen met actuele gebeurtenissen zoals het Israëlisch-Palestijns conflict. Volgens 63% van de leraren is het thema daardoor het afgelopen jaar actueler geworden.
Discriminatie is het meest besproken thema: racisme komt het vaakst aan bod (94%), gevolgd door moslimdiscriminatie (76%) en antisemitisme (75%). Leraren koppelen het onderwerp vaak aan actuele gebeurtenissen of aan de persoonlijke leefwereld van leerlingen, bijvoorbeeld in relatie tot stage- of arbeidsmarktdiscriminatie. Veel leraren geven aan behoefte te hebben aan handvatten om de emotionele gesprekken die voortkomen uit de besprekingen in goede banen te leiden en een veilige sfeer in de klas te waarborgen. Een belangrijke zorg is de invloed van (sociale) media: leerlingen krijgen informatie vaak binnen hun eigen ‘nieuwsbubbel’, waardoor context ontbreekt en de kans op desinformatie toeneemt. Dit maakt het voor leraren moeilijker om open en genuanceerde discussies te voeren.
In het voortgezet onderwijs bespreken leraren het thema democratie en democratische waarden vooral bij maatschappijleer en burgerschapsonderwijs. Volgens 75% is het thema afgelopen jaar actueler geworden, al tonen leerlingen soms cynisme en weinig vertrouwen in instituties. Discussies lopen zelden hoog op (13%), omdat het thema minder persoonlijk wordt ervaren dan bijvoorbeeld discriminatie of de Holocaust. Leraren geven aan behoefte te hebben aan concreet lesmateriaal dat de relevantie van democratische waarden voor jongeren zichtbaar maakt.
In het document wordt een toelichting gegeven op de ondersteuningsbehoeften op het gebied van lesmateriaal en scholing die voortkomen uit het onderzoek.
