Contact

De Quickscan helpt een beeld te geven van de stand van zaken met betrekking tot het burgerschapsonderwijs in de eigen school. De uitkomsten geven inzicht: hoe wordt het burgerschapsonderwijs op dit moment in de school ervaren? Het is een hulpmiddel om in gesprek te gaan, zodat je gezamenlijk de koers en ontwikkelpunten kunt bepalen.

Het initiatief voor het invullen van de scan kan komt uit verschillende lagen van de school; van schoolleiding tot coördinatoren of leerkrachten. Gebruik de scan om draagvlak te creëren voor het vernieuwen en/of verbeteren van het burgerschapsonderwijs. Door met elkaar de huidige stand van zaken binnen de school te onderzoeken, maak je zichtbaar waar de verbeterpunten (of wensen) zitten. De scan is een hulpmiddel om de beelden die er bestaan rond burgerschap in de school met elkaar te onderzoeken en bespreken. Zo ontstaat er een gemeenschappelijk beeld van de huidige situatie en bepaal je gezamenlijk de gewenste situatie en de ontwikkelpunten voor de komende periode. De scan kan ook dienst doen als (zelf)evaluatie instrument. Het instrument ook te gebruiken in de kwaliteitscyclus als je de scan jaarlijks uitvoert.

Wij bieden vanuit het Expertisepunt Burgerschap kosteloos adviseurs aan. Onze adviseurs leveren informatie, advies en ondersteuning op maat en op locatie. Ook helpen zij je verder door een gesprek of korte ondersteuning in de school. Hiermee krijg je zicht op de wettelijke eisen, de eigen situatie en de volgende stap die je kunt zetten in het doelmatig en samenhangend vormgeven van burgerschap. Ze wijzen je op allerhande tools en informatie die beschikbaar is en jou, indien je langere begeleiding wenst, verwijzen naar experts en partijen binnen ons netwerk.

Ben je geïnteresseerd in de begeleiding van onze adviseurs? Kijk hier voor meer informatie.

De boekenlijst is een online document. Iedereen kan deze lijst zelf bijwerken, dus wees vrij om goede suggesties toe te voegen aan de lijst!

Het spel BurgerSmaken kun je gebruiken om op laagdrempelige en ludieke wijze met elkaar als team in gesprek te gaan. Het doel is om verbindingen te leggen en ervaringen uit te wisselen. Daarbij staan de ‘voorleeffunctie’ van de onderwijsorganisatie en ‘de school als oefenplaats’ centraal. De gesprekstool kan terugkerend worden ingezet om te reflecteren op wat goed gaat en wat er beter kan, maar ook om te achterhalen wat belangrijke thema’s zijn.

Een ander hulpmiddel is Pas op de Plaats. De afbeelding van de school als oefenplaats en de bijbehorende gespreksoefeningen helpen je op weg. Enerzijds geeft de afbeelding zicht op wat er allemaal al (ongemerkt) gebeurt in de school. Anderzijds maakt deze duidelijk waar uw school een volgende stap kan zetten. Jullie werken aan de hand van dit instrument naar een gezamenlijk kader toe, dat als leidraad kan dienen voor het alledaagse handelen in de school als oefenplaats voor burgerschap. Vervolgens kun je kijken hoe het curriculum aansluit bij de doelen die je met het team hebt besproken.

Ook is er het spel Gedragen Gedrag. Aan de hand van alledaagse gedragingen in de school van leerlingen en personeel ga je met elkaar het gesprek aan over wat je wel en niet acceptabel vindt en welke waarden daaronder liggen. Zo kom je met elkaar tot gedragen gedrag en kun je met elkaar bespreken wat de waarden in de praktijk betekenen voor gedrag dat je verwacht van burgers in de samenleving.

Onderwijs heeft niet alleen de taak om kennis bij te brengen, maar ook om betrokken, kritische en verantwoordelijke burgers te vormen. De verantwoordelijkheid voor de invulling van dit cruciale aspect van onderwijs ligt bij de scholen zelf. Dit betekent dat scholen de vrijheid hebben om hun eigen identiteit te omarmen en burgerschapsvorming op een manier vorm te geven die past bij hun visie en waarden, natuurlijk binnen de kaders van de wettelijke burgerschapsopdracht.

Deze verantwoordelijkheid biedt ruimte voor diversiteit en innovatie binnen het onderwijslandschap. Tegelijkertijd moet het burgerschapsonderwijs doelgericht, samenhangend en herkenbaar vorm worden gegeven. Doelgericht houdt in dat de school concreet formuleert wat leerlingen zullen leren en volgt/evalueert of dat datgene wat beoogt is ook daadwerkelijk wordt gerealiseerd. Samenhangend betekent dat de schoolspecifieke visie op burgerschapsvorming duidelijk tot uiting komt in het onderwijsprogramma, dat een gestructureerd en samenhangend geheel vormt voor de leerlingen. En herkenbaar? Het onderwijsaanbod op het gebied van burgerschap moet voor leerlingen zichtbaar en herkenbaar zijn in de praktijk, waarbij het overigens niet nodig is dat de school dit aanbod richting leerlingen als ‘burgerschap’ labelt.

Wanneer er uitdagingen opduiken zoals de noodzaak tot herstel, is het belangrijk om rustig te blijven. Gebruik een herstelopdracht als een kans om met elkaar (professionals, ouders, leerlingen) op school diepgaande gesprekken te voeren over wie jullie leerlingen zijn en wat jullie hen willen meegeven voor hun leven binnen en buiten de school. Met welke uitdagingen hebben zij te maken? Het is daarbij essentieel om prioriteiten te stellen en stapsgewijs te werken aan het realiseren van concrete leerdoelen gekoppeld aan het integrale schoolplan. Door regelmatige monitoring, evaluatie en aanpassingen wordt het lesaanbod steeds beter afgestemd op de behoefte van jullie leerlingen en het behalen van de doelen.

Op deze manier wordt burgerschapsvorming niet alleen een integraal onderdeel van het onderwijs, maar ook van de kwaliteitszorg van de school. Het is een proces van voortdurende ontwikkeling, waarin we gezamenlijk werken aan het vormen van de burgers van de toekomst.