Op donderdag 3 juli 2025 hebben demissionair minister Eppo Bruins en demissionair staatssecretaris Mariëlle Paul de bijgestelde Onderzoekskaders van de Inspectie van het Onderwijs vastgesteld. Deze kaders zullen vanaf 1 augustus 2025 van kracht zijn. Belangrijke wijzigingen vinden plaats in het strengere toezicht op de Verklaringen Omtrent het Gedrag (VOG’s), de verplaatsing van de informatieverschaffing over de basis- en extra ondersteuning naar de schoolgids, de toevoeging van een hoor-recht voor leerlingen over hun ontwikkelingsperspectief (opp) en de introductie van de term ‘bestuursonderzoek’ (ter vervanging van de term ‘vierjaarlijks onderzoek’). Voor burgerschap vindt de belangrijkste wijziging plaats in beoordeling van de standaard Basisvaardigheden (OP0). Met deze standaard onderzoekt de inspectie of de school (of afdeling daarvan) beschikt over een doelgericht en samenhangend curriculum voor de drie basisvaardigheden (Nederlandse taal, rekenen-wiskunde en burgerschap). Met behulp van de standaard onderzoekt de inspectie intensiever of het onderwijs in lezen, schrijven, rekenen en burgerschap voldoet aan de basiskwaliteit. Bij het onderzoeken stelt de Inspectie vragen over de keuzes die scholen maken in het geplande curriculum: hoe stemmen zij dit curriculum af op hun leerlingenpopulatie en waar zijn de gemaakte keuzes terug te zien in de onderwijspraktijk?
Sinds 1 augustus 2023 bevatten de Onderzoekskaders deze nieuwe standaard. Vanaf 1 augustus 2025 zullen op de standaard OP0 oordelen gegeven worden. De toezichthouder zal vanaf dat moment een waardering Goed of een oordeel Voldoende of Onvoldoende geven, wat als gevolg heeft dat de standaard gaat meetellen in de eindoordelen op school- en afdelingsniveau. Tot nu toe werden slechts bevindingen gerapporteerd. Op grond van bevonden tekortkomingen werden één of meerdere herstelopdrachten gegeven aan scholen.
De standaard zal onderdeel gaan uitmaken van elk kwaliteitsonderzoek (zowel steekproeven als risico-onderzoeken). Het oordeel Onvoldoende wordt gegeven als het curriculum van minimaal twee van de drie basisvaardigheden onvoldoende op orde blijkt te zijn. Als enkel het curriculum van één basisvaardigheid onvoldoende op orde is, wordt slechts een herstelopdracht gegeven en blijft het oordeel ‘Onvoldoende’ achterwege.
Opmerkelijk is dat een Onvoldoende op de standaard OP0 niet direct leidt tot een eindoordeel Onvoldoende op school- of afdelingsniveau. De standaard zal daarmee niet worden toegevoegd aan de bestaande set van zogeheten ‘kernstandaarden’ (OR1, OP2, OP3 en VS1). In een eerder bericht gaven we aan OP0 ook een dergelijke kernstandaard zou worden, in lijn met wat de nieuwsbrief van de Inspectie in juli 2023 hierover berichtte. Dit laatste blijkt dus niet het geval.
Ook is besloten om het moment van oordelen met ruim een jaar uit te stellen. De reden voor dit uitstel is volgens de staatssecretaris gelegen in het feit dat het toezicht op een doelgericht en samenhangend curriculum voor burgerschap pas vrij recent is ingevoerd (1 augustus 2023). Scholen scoren hierdoor volgens haar regelmatig nog onvoldoende op het onderdeel burgerschap (wat ook bleek uit de Staat van het Onderwijs 2025). Om draagvlak voor deze standaard te behouden, is besloten tot 1 augustus 2025 te wachten met het geven van oordelen. In de tussentijd kregen scholen zoals hierboven beschreven wel herstelopdrachten, zodat ze weten welke stappen nodig zijn om burgerschapsonderwijs goed te integreren.
