De landelijke leergang burgerschap is in 2023 ontwikkeld om de kwaliteit van het burgerschapsonderwijs in het mbo te versterken. De leergang is gebaseerd op gezamenlijk vastgestelde leeruitkomsten en wordt op diverse hogescholen aangeboden. Het ministerie van OCW faciliteert deelname via subsidiëring. Onderzoeksbureau Oberon onderzocht in opdracht van het Expertisepunt Burgerschap de eerste opbrengsten van deze leergang.
De eerste resultaten van de landelijke leergang burgerschap voor mbo-docenten laten zien dat deze professionaliseringstrajecten waardevol bijdragen aan de kwaliteit van het burgerschapsonderwijs binnen het mbo. Docenten voelen zich na afronding beter toegerust om maatschappelijke thema’s in de klas bespreekbaar te maken, ontwikkelen nieuwe werkvormen en dragen actief bij aan onderwijsvernieuwing binnen hun instellingen.
De leergang burgerschap is in 2023 gezamenlijk ontwikkeld door lerarenopleiders en het Expertisepunt Burgerschap, op initiatief van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Mbo-instellingen hebben afgesproken de professionalisering van burgerschapsdocenten te versterken, mede vanwege de aangescherpte kwalificatie-eisen. Dankzij een subsidie vanuit het ministerie konden veel docenten deelnemen aan de leergang, die op verschillende hogescholen wordt aangeboden.
In opdracht van het Expertisepunt Burgerschap voerde onderzoeksbureau Oberon een verkennend onderzoek uit, met ondermeer interviews met twaalf oud-deelnemers van de leergang. De resultaten zijn positief. Docenten geven aan dat zij meer inzicht hebben gekregen in actuele thema’s binnen burgerschap, hun pedagogisch-didactisch handelingsrepertoire hebben uitgebreid, en hun lessen vernieuwd hebben met actuele en beroepsgerichte invalshoeken. Ook het ontwikkelen van een eigen product – zoals een lessenserie of leerlijn – wordt als waardevol ervaren, omdat het direct toepasbaar is in de praktijk.
Deelnemers waarderen vooral de thematische opzet van de bijeenkomsten, de deskundigheid van de trainers en de mogelijkheid om te netwerken met collega’s uit andere instellingen en sectoren. De aandacht voor nieuwe kwalificatie-eisen wordt door velen gezien als een belangrijke meerwaarde van de leergang.
Tegelijkertijd wijst het onderzoek ook op enkele verbeterpunten. De studielast van de leergang blijkt vaak hoger dan verwacht, mede omdat de tijd buiten bijeenkomsten om veelal in eigen tijd moest worden besteed. Daarnaast was het voor deelnemers niet altijd duidelijk of de leergang zou leiden tot een formele bevoegdheid.
In veel gevallen heeft deelname gezorgd voor meer samenwerking tussen burgerschapsdocenten, het delen van lesmateriaal en gesprekken over visie en implementatie. Enkele deelnemers kregen naar aanleiding van de leergang een coördinerende rol of zetten zich actief in als ambassadeur binnen hun instelling.
De leergang lijkt in een duidelijke behoefte te voorzien en deelnemers daadwerkelijk te versterken in hun professionele rol. Tegelijkertijd vraagt verdere impact om betere facilitering, duidelijker verwachtingen over studielast en opbrengsten, en versterking van de randvoorwaarden binnen instellingen. Het onderzoek biedt hiermee belangrijke inzichten voor doorontwikkeling van de leergang en het structureel versterken van burgerschapsonderwijs in het mbo.
