Beeld en Geluid: trainingsaanbod voor docenten
Beeld en geluidEen goed begrip en het efficiënt kunnen inzetten van media wordt steeds belangrijker in het onderwijs. Daarom traint Beeld ...
Het opleiden en opvoeden van jongeren tot zelfbewuste, weerbare en zelfredzame burgers is een verantwoordelijkheid van ons allemaal. Van overheid tot ouders en van sportverenigingen tot scholen. Ook mbo-instellingen hebben hier een aandeel in. Juist omdat jongeren nog volop bezig zijn met het vormen van hun identiteit. En omdat je je studenten niet alleen klaar moet stomen voor een beroep of vervolgonderwijs, maar ook voor de maatschappij.
Jongeren maken geen onderscheid tussen de offline en de online maatschappij. Dat heeft niet alleen gevolgen voor de vorming van hun identiteit, maar ook voor de vaardigheden die ze nodig hebben om zich staande te houden in die online maatschappij. Zo heb je digitale basisvaardigheden nodig. Want ga maar eens belastingaangifte doen of een nieuw paspoort aanvragen als je niet weet wat DigiD is. Maar je moet ook kritisch kunnen denken. Hoe kun je anders de complottheorieën van Lange Frans kritisch beoordelen? En je moet op zoek naar de juiste manier om met elkaar om te gaan. Wat doe je bijvoorbeeld als een klasgenoot porno in de appgroep plaatst?
De definitie van digitaal burgerschap
Bij digitaal burgerschap komen technologie en burgerschapsdimensies samen. Dat maakt het een breed en lastig te definiëren begrip. We benaderen het hier vanuit drie perspectieven:
Uit deze perspectieven volgen een aantal digitale vaardigheden waar ieder mens die deelneemt aan de maatschappij over moet beschikken:
Studenten die deze vaardigheden beheersen kunnen weloverwogen keuzes en afwegingen maken in de digitale wereld en zijn zo beter uitgerust voor de toekomst.
Digitaal burgerschap integreren in je onderwijs
Digitaal burgerschap is meer dan een vak op school. Het is onderdeel van de totale vorming van de student en daarmee een onderwerp dat je moet integreren in al je leeractiviteiten. Maar hoe doe je dat? Waar begin je? En wie doet wat? De stappen hieronder helpen je op weg.
Wie
Bestuur en management
Wat
Digitaal burgerschap kan op een natuurlijke manier binnen je burgerschapslessen vallen, maar het verdient een plek binnen ál je vakken en leeractiviteiten. Het integreren van digitaal burgerschap in al je onderwijsactiviteiten kan alleen als het is verwerkt in de visie die je hebt op onderwijs. Als mbo-instelling wil je dat studenten met de juiste vaardigheden en kwalificaties je school verlaten. Daar horen de vaardigheden die een digitaal burger nodig heeft bij. Zorg daarom dat digitaal burgerschap onderdeel wordt van de beleidsplannen en draag als bestuur een gezamenlijke visie uit richting de onderwijsteams.
Hoe
Het vormen van een visie begint met het begrijpen van je studenten. Ga met ze in gesprek en leer de virtuele bubbel waarin zij leven kennen. Inventariseer waar je nu staat met betrekking tot digitaal burgerschap en analyseer de huidige (en de gewenste) situatie aan de hand van de verschillende partijen die bij digitaal burgerschap betrokken zijn, zoals docenten, management, maar ook studenten zelf. Draag de gezamenlijke visie uit als bestuur richting de onderwijsteams en help ze bij het implementeren van de visie.
Hulpmiddel
Checklist integratie digitaal burgerschap.
Praktijkvoorbeeld
De Federatie Christelijke mbo vindt dat het leren waarderen van verschillen en daarmee het tegengaan van hokjesgeest een integraal onderdeel van hun onderwijs moet zijn. Ze richtte er het practoraat Verschillen Waarderen voor op.
Elke mbo-instelling moet een visie ontwikkelen op digitaal burgerschap. We hebben een grote verantwoordelijkheid om studenten op een kritische manier te leren denken over hun beroep en de omgeving waarin ze dat beroep beoefenen.
Laurence Guérin
Wie
Management en teamleiders
Wat
Met het opstellen van een visie alleen is het nog niet geïntegreerd in je onderwijs. Hoe vertaal je de visie op digitaal burgerschap naar de onderwijspraktijk en zorg je dat je onderwijsteams ermee aan de slag kunnen?
Hoe
Het staat op papier. Het zit in de visie. Nu is het tijd voor de volgende stap. Je kunt laagdrempelig beginnen met een pilot. Of met je team nadenken over vragen als: hoe laat je digitaal burgerschap aan bod komen in de vakken die worden gegeven? Lenen sommige leeractiviteiten zich daar beter voor dan anderen? Hoe moeten docenten hiermee omgaan? Welke afspraken maken we met studenten over de (digitale) sociale veiligheid? Hoe zit het met praktische digitale vaardigheden? Wie gaat ze die aanleren? Tijdens welke leeractiviteit doe je dat? En hoe kun je de stage of beroepscontext van studenten benutten?
Hulpmiddel
360graden tool Kennispunt Burgerschap: een evaluatietool (volgt nog).
Praktijkvoorbeeld
Wie
Bestuur en management
Wat
Docenten die zelf niet over de juiste kennis en vaardigheden beschikken om een goed digitaal burger te zijn, kunnen ook hun studenten niet opleiden tot een digitaal burger. Daarnaast is het van belang dat niet alleen docenten, maar ook management en directie de taal van de student begrijpen en herkennen. Zorg er dus voor dat je kennis hebt van de huidige staat van de digitale sociale wereld, beschikt over de vaardigheid om zaken te bekijken vanuit de context van hun studenten en biedt de middelen en gelegenheid om die kennis te vergaren.
Hoe
Help je onderwijsteam hun kennis en vaardigheden te vergroten door het aanbieden van opleidingen en trainingen. Daarnaast weten sommige collega’s soms al veel over het onderwerp. Leer dus ook van elkaar. Houd presentaties voor elkaar en zet het op de agenda van studiedagen.
Hulpmiddel
Praktijkvoorbeeld
ROC van Twente maakt gebruik van ambassadeurs educatieve technologie die collega’s mee kunnen nemen in de laatste technologische ontwikkelingen.
Wie
Docenten, management, directie
Wat
Verdiep je in de digitale wereld van je studenten. Verdiep je in hun taal. Maak zaken bespreekbaar en durf de dialoog aan te gaan. Daarnaast ben je zelf ook een rolmodel. Geef het goede voorbeeld als het gaat om online gedrag.
Hoe
Volg trainingen en cursussen, lees bij en vergeet daarbij niet je studenten te betrekken. Praat met ze over hun online belevingswereld. Maak zelf accounts aan op platforms waar studenten zitten. Niet om online vrienden te worden, maar zodat je weet hoe het werkt en een gevoel krijgt bij wat er gebeurt.
Hulpmiddel
Wie
Docenten en teamleiders
Wat
Het kennen van de belevingswereld van je studenten maakt het makkelijker om digitaal burgerschap onderdeel uit te laten maken van je les. Het is bij vrijwel ieder vak en opleiding mogelijk.
Hoe
Zoek naar actuele onderwerpen die passen bij het vak dat je geeft. Verzin werkvormen die leiden tot discussie en bedenk wat je met die discussie wilt. Is het voeren van de discussie alleen voldoende? Wil je tot consensus komen? Maak gebruik van bestaand kant-en-klaar lesmateriaal.
Hulpmiddel
Op de website van het practoraat Mediawijsheid: mbomediawijs.nl vind je veel kant-en-klare mediawijsheidslessen en andere tips. Een lessenreeks “Digitaal Burgerschap” van Noorderpoort vind je hier: lessenserie-digitaal-burgerschap
Praktijkvoorbeeld
Vanuit het programma Doorpakken op Digitalisering (MBO Digitaal) is de Werkgroep Digitaal Burgerschap ontstaan die het thema heeft uitgewerkt, materialen heeft opgeleverd en blijvend aan kennisdeling doet. De werkgroep is nu ondergebracht bij Expertisepunt Burgerschap MBO en komt drie keer per jaar bij elkaar. Ook meedoen? Mail Jaap van Gils.
De werkgroep:
Een goed begrip en het efficiënt kunnen inzetten van media wordt steeds belangrijker in het onderwijs. Daarom traint Beeld ...
Dr. Tjip de Jong onderzoekt in een drieluik digitaal burgerschap in het Nederlandse beroepsonderwijs. Deze podcastserie is ontwikkeld samen met ...
Worden publieke en onderwijswaarden als gelijkheid, menselijkheid en autonomie door digitalisering bevorderd of geschaad? Hoe zorgen mbo-instellingen dat die waarden ...