Aan de slag!

Goed burgerschapsonderwijs vraagt om het bouwen van een eigen verhaal. Vanuit de schoolvisie en -context vormt zich de invulling van de wettelijke burgerschapsopdracht; een doelgerichte en planmatige aanpak. Zodat leerlingen na hun schooltijd kennis hebben van en respect hebben voor de basiswaarden van onze samenleving, maar bovenal dat ze hier heel veel uren mee geoefend hebben. Jij bent hierin onmisbaar, samen met je collega’s. Je vervult een voorbeeldrol en leeft voor hoe de democratische spelregels worden toegepast. Er ontstaat als vanzelf een schoolcultuur in overeenstemming met schoolwaarden; dat is burgerschap.

Afbeelding over

Burgerschap op school: een doorlopend proces

Het vormgeven aan burgerschap op school is een continu proces. Onderstaande stappen helpen om het systematisch aan te pakken.

1.       Hier staan we voor

Goed burgerschapsonderwijs vraagt een intentionele en gerichte aanpak. Een visie op wat de school met burgerschap wil bereiken. Als je weet waar het je uiteindelijk om te doen is, geeft dit richting in de dagelijkse praktijk.

Kernvragen:

  • Waartoe geven wij burgerschap?
  • Wat zien wij als goed burgerschap?
  • Welke taak zien wij voor onszelf?

2.       Dit is onze school

Scholen kunnen sterk van elkaar verschillen. Burgerschapsonderwijs wordt betekenisvol als het is afgestemd op wat er in de leefwereld van de leerlingen speelt, bij wat zij nodig hebben en wat past bij de context van de school.

Kernvragen:

  • Wie zijn de leerlingen en ouders die onze school binnenkomen en wat betekent dat voor wat we de leerlingen willen meegeven aan competenties?
  • Welke vraagstukken en/of maatschappelijke gebeurtenissen hebben invloed op onze school en zijn aan te grijpen voor burgerschapsvorming?

3.       Hier werken we aan

Verwerk visie en context tot heldere leerdoelen op schoolniveau. Formuleer concreet welke kennis, vaardigheden en houdingen leerlingen zullen leren.

Kernvragen:

  • Wat moeten de leerlingen kennen en kunnen op het terrein van burgerschapsvorming als ze school verlaten?
  • Wat willen we de leerlingen leren, gezien onze visie en context?
  • Wat willen de leerlingen zelf leren?

4.       Zo passen wij het in

Zorg voor een doorlopende leerlijn; een school specifieke aanpak. Verspreid de leerdoelen en inhoud over de leerjaren en geef ze een plek in het curriculum, de schoolcultuur of de activiteiten binnen en buiten de school.

Kernvragen:

  • Wat komt waar aan de orde en hoe bouwt het op elkaar voort?
  • Welke inhouden en doelen komen al aan bod?
  • Welke kunnen we toevoegen aan bestaande vakken of leergebieden?
  • Welke inhouden en doelen gaan we op een andere manier aan bod laten komen; in de schoolcultuur en/of (buitenschoolse) activiteiten?

5.       Dit is onze manier

Lesmaterialen en projecten worden vormgegeven door inspirerend aanbod te ontwikkelen of af te nemen. Ook is de hele school een oefenplaats voor het omgaan met basiswaarden van de democratie. Leerlingen doen eigen ervaringen op in bijvoorbeeld het leren omgaan met conflict en het geven van hun eigen mening.

Kernvragen:

  • Hoe gaan we met elkaar om binnen de school zodat leerlingen actief oefenen met basiswaarden en burgerschapscompetenties?
  • Wat zijn de regels en afspraken binnen de school?
  • Hoe geven we burgerschap vorm in lessen, vakoverstijgende projecten en activiteiten?
  • Waarom past deze methode/excursie bij onze school en hoe wordt het effectief voor onze leerlingen en leerdoelen?
  • Hoe betrekken we onze leerlingen bij hun eigen leerproces?

6.       Wij sturen bij waar nodig

Om te weten of de school het goed(e) doet, is geregelde evaluatie nodig. Door de ontwikkeling van leerlingen in kaart brengen, kan het onderwijs worden bijgestuurd en afgestemd op de actuele leerbehoefte. Ook komen knelpunten en randvoorwaarden aan het licht, waar maatregelen voor genomen kunnen worden. Zo wordt de aanpak van school zichtbaar.

Kernvragen:

  • Hoe volgen we de ontwikkeling van de leerlingen ten aanzien van de gestelde leerdoelen?
  • Wat gaat goed en wat vraagt aandacht (schoolbreed, per leerjaar en per leraar)?
  • Wat gaan we eraan doen: bijstellen van de aanpak, aanscherpen van de doelen of is er iets anders nodig?

Op de pagina ‘visie en leerdoelen’, ‘bouwen aan het curriculum’ en ‘resultaten en kwaliteitzorg’ lees je meer en krijg je tips over de verschillende stappen.

Hulpmiddelen

Stappenplan 1: IJkpunten voor goed burgerschapsonderwijs

Deze publicatie is tot stand gekomen door de PO-Raad, VO-raad, en Stichting School & Veiligheid in samenwerking met de Academische Werkplaats Sociale kwaliteit onderwijs. Naast de ijkpunten is ook een uitgebreid stappenplan opgenomen dat je als school kunt volgen om burgerschapsonderwijs verder te ontwikkelen.

Ga naar de IJkpunten

Stappenplan 2: Handreiking burgerschap in het funderend onderwijs

Het SLO heeft in hun ‘handreiking burgerschap in het funderend onderwijs’ een stappenplan opgenomen waarin je in 5 stappen werkt aan het concretiseren van het burgerschapsonderwijs.

Ga naar de handreiking

Quickscan Burgerschap

De QuickScan Burgerschap is een gratis hulpmiddel voor scholen. Het helpt een beeld te krijgen van de stand van zaken met betrekking tot het burgerschapsonderwijs in de eigen school. De uitkomsten geven inzicht: hoe wordt het burgerschapsonderwijs op dit moment in de school ervaren. Het is een hulpmiddel om in gesprek te gaan, zodat je gezamenlijk de koers en ontwikkelpunten kunt bepalen.

De resultaten geven input om gezamenlijk na te denken over waar de school met burgerschapsonderwijs heen wil. Tips voor het voorbereiden en uitvoeren van dit teamgesprek lees je hier.

Burgerkaartenspel

Het Burgerkaartenspel van SLO zet je, met je team, aan het denken over de burgerschapsdoelen die je als school of als schoolorganisatie wilt nastreven, maar ook over de leeractiviteiten, lessen en leerlijnen die je wilt opzetten, uitvoeren en evalueren. Het spel is ontwikkeld op basis van de Bouwstenen Burgerschap curriculum.nu. Het Burgerkaartenspel bevat 22 speelkaarten en uitleg van de spelregels.

Ga naar het burgerkaartenspel

Blijf op de hoogte!

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

"*" geeft vereiste velden aan

Selecteer één of meerdere sectoren*